Woda w żywieniu indyków – klucz do zdrowia i wysokiej wydajności hodowli

Woda w żywieniu indyków - ilość i rozłożenie w kurniku punktów pojenia

Najczęściej stosowane w chowie indyków są dwa rodzaje poideł:

• poidła okrągłe (tzw. plassony)
• poidła nyplowe (różne konstrukcje, mała miska)

Minimalna ilość punktów pojenia w każdym indyczniku oraz ich równomierne rozłożenie są konieczne szczególnie w dalszych etapach tuczu. Niezwykle istotne jest, aby każdy ptak miał okazję napoić się bez przeszkód. Zbyt mała ilość poideł może powodować negatywne odchylenia z każdym kolejnym tygodniem względem normatywnej masy ciała oraz postępujące zróżnicowanie stada.

Dobrą praktyką jest określenie minimalnej ilości punktów pojenia, biorąc pod uwagę najwyższą w odchowie czy tuczu masę żywą stada, która zostanie osiągnięta pod koniec cyklu i podzielenie jej przez następujące wartości:

• poidła okrągłe (25-50 cm średnicy) - 350 kg w przypadku odchowu, 2000 kg w przypadku tuczu;
• poidła smoczkowe - 150 kg w przypadku odchowu, 500 kg w przypadku tuczu.

Woda w żywieniu indyków - jakość wody biologiczna i fizykochemiczna

Niezwykle ważnym czynnikiem jest jakość wody oraz jej regularne badanie. Testy należy przeprowadzać co najmniej raz w roku w przypadku wody z sieci i dwukrotnie w ciągu roku, gdy pobierana jest ona ze studni głębinowej. Nawracające problemy biegunkowe, przy wykluczeniu innych czynników chorobotwórczych, również powinny skłonić do dodatkowej kontroli jakości wody. Przy badaniu należy weryfikować dwa parametry. W zależności od wybranej literatury normy poszczególnych składników mogą się nieco różnić: 

Parametry fizykochemiczne i ich optymalne wartości:

• pH - 5.5 – 7.5.
• Twardość - < 120 mg CaCO₃ - wysoka może generować osady w liniach pojenia.
• Żelazo (Fe) - < 0.3 mg/L - nadmiar sprzyja rozwojowi bakterii i biofilmu.
• Mangan (Mn) - < 0.05 mg/L - nadmiar powoduje osady i nadaje wodzie gorzkawy posmak oraz negatywnie wpływa na przyswajanie innych mikroelementów.
• Chlorki - < 150 mg/L - wysokie stężenia, szczególnie w połączeniu z innymi pierwiaskami, może działać przeczyszczająco.
• Siarczany - < 250 mg/L - wysokie stężenia, szczególnie w połączeniu z wysokim stężeniem magnezu i chlorków, może działać przeczyszczająco.

Parametry biologiczne:

• Ogólna liczba bakterii: < 1000 JTK/ml
• Bakterie z grupy Coli: < 50 JTK/ml
• Bakterie kałowe: 0 JTK/ml

Kontrolując jakość biologiczną wody, warto pobrać dodatkowe próby nie tylko z ujęcia wody, ale również z końca linii pojenia. Duże różnice mogą świadczyć o niezachowaniu dostatecznej higieny linii pojenia podczas chowu. Parametry fizykochemiczne to nie tylko potencjalny problem z biegunkami czy osadem. Wysokie odchylenia od przyjętych norm skutkują mniejszą efektywnością podawanych w wodzie preparatów profilaktycznych, szczepionek oraz antybiotyków.

Woda w żywieniu indyków - temperatura, ciśnienie, przepływ 

Choć w praktyce nie jest łatwo idealnie wyregulować ciepłotę wody, powinna ona wynosić od 10°C do 15 °C. Właśnie wtedy jest ona dla zwierząt najbardziej zachęcająca - nie za zimna, by  powodować choroby i niechęć do pobierania i nie za gorąca, by indukować rozwój bakterii w liniach pojenia. 

Szczególną uwagę należy zwrócić na moment wstawienia piskląt. Woda w systemie pojenia powinna zostać wymieniona na świeżą tuż przed ich przyjazdem. Niewielki przepływ wody może prowadzić do jej nagrzewania się w pobliżu nagrzewnic, dlatego ważne jest, aby zapewnić odpowiednią cyrkulację i kontrolować temperaturę wody. Należy również zadbać o równomierne rozmieszczenie ptaków wokół karmideł.

Wraz ze wzrostem ptaków i rosnącym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze, zwiększa się także pobór wody. Konieczna jest regularna kontrola ciśnienia w liniach pojenia – z jednej strony, aby ograniczyć rozpryskiwanie, a z drugiej – by zapewnić odpowiedni przepływ i umożliwić równomierny dostęp do wody na całej powierzchni hali. Na szczególną uwagę zasługuje prawidłowe wypoziomowanie linii pojenia. W przypadku jego braku ustawienie odpowiedniego ciśnienia może być dużym wyzwaniem i może wymagać instalacji dodatkowych reduktorów ciśnienia kompensujących pochyłości terenu.

Woda w żywieniu indyków - monitoring zużycia 

Zużycie wody powinno być rejestrowane codziennie, dwa razy dziennie – rano i wieczorem, zawsze o tej samej porze. Tylko regularne i spójne pomiary pozwalają na wyciąganie miarodajnych wniosków.

Zasada mówi, że wraz z upływem kolejnych tygodni, zapotrzebowanie ptaków na wodę rośnie. W czasie upałów zużycie może wzrosnąć nawet o 150%. Dwukrotne monitorowanie w ciągu dnia umożliwia szybsze wychwycenie niepokojących zmian, ocenę reakcji ptaków na stosowane suplementy lub antybiotyki, a także szybszą reakcję w przypadku nagłego spadku spożycia.

Typowe symptomy odchyleń w zużyciu wody i możliwe przyczyny:

Zbyt wysokie zużycie:

• Przegrzanie ptaków – sprawdź wentylację i temperaturę w hali
• Nieszczelności w systemie pojenia
• Nadmierne rozlewanie wody – dostosuj wysokość poideł oraz ciśnienie
• Infekcje układu pokarmowego – np. kokcydioza

Zbyt niskie zużycie:

• Problemy zdrowotne – skonsultuj się z lekarzem weterynarii
• Niedrożność linii pojenia – możliwe osady mineralne lub biofilm
• Nieprawidłowe ciśnienie – sprawdź ustawienia systemu
• Zatrucie wody – nieprzyjemny smak może zniechęcać ptaki do picia

Woda w żywieniu indyków - czyszczenie linii pojenia

Po zakończeniu każdego cyklu produkcyjnego należy dokładnie wyczyścić i zdezynfekować linie pojenia. Zabiegi te powinny obejmować zarówno czyszczenie zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Poniżej znajduje się lista kluczowych czynności – absolutne minimum przed wprowadzeniem kolejnych ptaków do obiektu:

Czyszczenie wewnętrzne linii pojenia – krok po kroku:

• Opróżnienie linii i przepłukanie ich wodą o podwyższonym ciśnieniu (> 6 bar).
• Napełnienie linii roztworem rozpuszczającym biofilm (np. nadtlenek wodoru, dwutlenek chloru, często z dodatkiem kwasu nadoctowego) – pamiętaj o dokładnym odpowietrzeniu linii, by uniknąć pozostawania pęcherzy powietrza.
• Pozostawienie środka na min. 4 godziny (zgodnie z instrukcją producenta).
• Przepłukanie linii wodą w celu usunięcia rozpuszczonego biofilmu i zanieczyszczeń.
• Odkamienianie – jeśli konieczne, przeprowadź po usunięciu biofilmu kwaśnym środkiem odkamieniającym.
• Końcowa dezynfekcja – napełnienie linii wodą z łagodnym środkiem dezynfekującym (np. odpowiednie stężenie kwasu nadoctowego), którą można pozostawić do wstawienia lub usunąć, przepłukując linie tuż przed przyjęciem ptaków.

W trakcie chowu indyków

Regularnie myj i przecieraj dzwony i miski pojenia. Szczególną uwagę zwróć na dzwony – powinny być dezynfekowane 2–3 razy w tygodniu, by zapewnić ptakom higieniczny dostęp do wody przez cały okres odchowu.

Sanityzacja wody w trakcie chowu

Indyki są wyjątkowo wrażliwe na jakość i czystość wody pitnej. Ponieważ liczba okazji do gruntownego czyszczenia instalacji w ciągu roku jest ograniczona, niezbędne jest stosowanie środków sanityzujących również podczas trwania chowu.

Najczęściej stosowane środki sanityzujące i ich właściwości:

Chlor (kwas podchlorawy, HOCl):

• Relatywnie tani,
• Skuteczny w niskim pH (wymaga zakwaszenia wody),
•  Nie rozkłada biofilmu – działa wyłącznie w samej wodzie,
•  Może pogarszać smak i zapach wody,
•  Może powodować korozję instalacji.

Nadtlenek wodoru (H₂O₂):

• Wysoka siła utleniania – bardzo skuteczny na początku linii,
• Działa niezależnie od pH,
• Mniejsza skuteczność na końcu linii pojenia,
• Może pogarszać smak i zapach wody,
• Długotrwałe stosowanie może prowadzić do korozji.

Dwutlenek chloru (ClO₂):

• Produkt dwuskładnikowy – wymaga aktywacji,
• pH niezależny – skuteczny w różnych warunkach,
• Nie wpływa negatywnie na smak i zapach wody, wręcz eliminuje nieprzyjemne zapachy,
• Rozpuszcza powstały już biofilm,
• Działa równomiernie w całej długości linii,
• Nie powoduje korozji.

Regularna sanityzacja wody – niezależnie od wybranej metody – jest niezbędna, aby ptaki przez cały czas miały dostęp do czystej, bezpiecznej wody pitnej.